یکی از چالشهای رایج والدین، مخصوصاً در ماههای اول تولد، تشخیص این است که آیا نوزاد واقعاً سیر شده است یا هنوز گرسنه است؟ نوزاد نمیتواند حرف بزند، پس تنها راه ارتباطی او رفتارها و نشانههای بدنی است. شناخت این نشانهها میتواند به مادر آرامش خیال دهد، از پرخوری یا کمخوری جلوگیری کند و روند رشد نوزاد را بهتر کند.
در این راهنما، تمامی نشانههای قطعی و نسبی سیری، سیری در شیردهی با سینه و شیرخشک، نکات مهم در وعدههای غذایی و رفتار نوزاد را توضیح میدهیم.
علائم واضح و قطعی که نشان میدهد نوزاد سیر شده است
نشانههای زیر حاکی از آن هستند که نوزاد سیر شده و دیگر نیازی نیست که اصراری برای شیر خوردن او داشته باشید:
۱. توقف مکیدن یا کاهش سرعت آن
وقتی نوزاد گرسنه است، مکیدن سریع، قوی و مداوم است. نزدیک سیری، مکیدنها:
- آرامتر میشوند،
- طولانیتر و ضعیفتر میشوند،
- فواصل مکیدنها بیشتر میشود،
- در نهایت مکیدن را کاملاً متوقف میکند.
۲. رها کردن نوک سینه یا شیشه
این یکی از شفافترین علائم سیری است. نوزاد بهطور طبیعی وقتی معدهاش پر میشود:
- سینه را رها میکند،
- یا سرش را عقب میکشد و بیعلاقه میشود،
- حتی اگر دوباره سینه یا شیشه را در دهانش بگذارید، معمولاً قبول نمیکند.
۳. آرام شدن بدن و چهره
نوزاد بعد از سیر شدن حالت آرام، شل و ریلکس پیدا میکند. دستها که هنگام گرسنگی مشت میشوند، بعد از سیری باز و رها میشوند.
۴. خوابیدن بلافاصله بعد از شیر خوردن
خواب عمیق و آرام پس از شیر خوردن یک نشانه قدرتمند سیری است. البته اگر نوزاد خیلی خسته باشد ممکن است قبل از سیر شدن نیز بخوابد؛ بنابراین این علامت باید با سایر نشانهها بررسی شود.
۵. وجود آروغ و احساس پری در شکم
نوزاد سیر شده معمولاً آروغ میزند و شکم او کمی پرتر و سفتتر از قبل احساس خواهد شد.
۲. نشانههای رفتاری که نشان میدهد نوزاد دیگر گرسنه نیست
با نزدیک شدن به سیری، نوزاد رفتارهای زیر را نشان میدهد:
- سر خود را برمیگرداند یا پس میزند
- دستها را از سینه یا شیشه کنار میزند
- گریه عصبی کوتاهمدت (نه گریه طولانی گرسنگی)
- بیحوصلگی و بیمیلی به ادامه مکیدن
این رفتارها نشان میدهند که دیگر «نیازی به ادامه شیر خوردن» ندارد.
۳. نشانههای سیری در شیردهی با سینه
شما میتوانید صدای قورت دادن را بشنوید. همین طور نوزاد در شروع شیر خوردن مکیدنهای سریع و سطحی دارد. با آمدن شیر، ریتم مکیدن کندتر و عمیقتر میشود و همان طور که گفتیم صدای «قورت» قابل شنیدن است. اگر این روند چند دقیقه ادامه پیدا کند، احتمالاً نوزاد مقدار خوبی شیر گرفته است.
به علاوه نرم شدن سینه مادر، علامت دیگری است که نوزاد تقریبا سیر شده است. پس از شیر خوردن کامل سینه مادر نرمتر شده و سبکتر خواهد بود. این تغییر نشانه خوبی از تخلیه مناسب سینه است.
۴. نشانههای سیری در نوزادانی که با شیشه شیر میخورند
نوزاد شیرخشکخور معمولاً نشانههای زیر را نشان میدهد:
- مکیدن را قطع میکند و پستانک شیشه را بیرون میاندازد.
- حجم باقیمانده شیر بدون تغییر میماند.
- اگر دوباره شیشه را بدهید ممکن است پستانک را بجود ولی مک نزند.
- با کوچکترین تکان سر پس میزند.
نکته مهم درباره پرخوری با شیشه
نوزادانی که با شیشه میخورند بیشتر از سینه ممکن است پرخوری کنند، چون شیر سریعتر و آسانتر میآید. پس به نشانههای سیری دقیقتر توجه کنید.
الگوی دفع نوزاد؛ یکی از مهمترین علائم سیری کافی
نوزادی که به اندازه کافی شیر دریافت میکند، 6 تا 8 بار در روز باید پوشک خیس به شما تحویل بدهد. ادرار نوزاد باید زرد روشن باشد و تیره بودن رنگ ادرار، نیاز به بررسی دارد. همین طور دفع مدفوع روزی 3 تتا 5 بار طبیعی خواهد بود.
دقت داشته باشید که اگر نوزاد پوشک خیس کم دارد، احتمال کمشیری وجود دارد.
رفتار نوزاد پس از شیر خوردن
نوزاد سیر شده معمولاً:
- شاداب و راضی بهنظر میرسد،
- گریههای ناگهانیاش کمتر میشود،
- در فاصله بین وعدهها آرام است،
- خواب منظمتری پیدا میکند.
در مقابل، نوزاد گرسنه:
- بیقرار
- زود بیدار
- مشت گرهکرده
- با حرکات مکیدن مداوم
است.
نشانههایی که نشان میدهد نوزاد سیر نشده و هنوز گرسنه است
برای مقایسه بهتر:
- مکیدنهای شدید و سریع
- چرخاندن سر و پیدا کردن سینه (رفلکس روتینگ)
- مکیدن دستها
- گریه با صدای بلند
- بیدار شدن سریع بعد از خواب کوتاه
- پوشک خشک یا تعداد کم دفع
اگر این نشانهها ادامه داشته باشد، ممکن است نوزاد به مقدار بیشتری شیر نیاز داشته باشد یا فاصله وعدهها باید کوتاهتر شود.
آیا ممکن است نوزاد بیش از حد شیر بخورد؟
بله، بهخصوص با شیشه. نشانههای پرخوری:
- باز کردن دهان و بالا آوردن شیر
- دلدرد، گاز زیاد یا قولنج
- بیقراری بعد از شیر خوردن
- سکسکههای مکرر
بهتر است حجم شیر متناسب با سن نوزاد باشد:
مقدار تقریبی شیرخشک
- هفته اول: ۳۰–۶۰ میلیلیتر هر ۲–۳ ساعت
- ۱–۲ ماهه: ۶۰–۹۰ میلیلیتر
- ۲–۴ ماهه: ۹۰–۱۲۰ میلیلیتر
(اعداد تقریبیاند و بسته به وزن و نیاز نوزاد متفاوت است.)
نکات مهم برای اطمینان از سیر شدن نوزاد
این نکات را در خصوص اطمینان پیدا کردن از این که نوزاد شما بعد از شیردهی کاملا سیر شده است؛ در نظر داشته باشید:
- در شیردهی با سینه، اجازه دهید نوزاد یک سینه را کامل تخلیه کند تا چربی انتهای شیر را دریافت کند.
- عجله نکنید؛ بعضی نوزادان مکیدن آرامتری دارند.
- هنگام شیر دادن، حواس نوزاد را پرت نکنید و فضای آرام ایجاد کنید.
- اگر نوزاد کموزن است، حتماً الگوی رشد را زیر نظر متخصص کودک بررسی کنید.
- استفاده از شیشه بعد از سینه ممکن است باعث سردرگمی پستانک شود.
جمعبندی
تشخیص سیری نوزاد بیشتر از آنکه بر اساس مقدار شیر باشد، بر اساس رفتار او مشخص میشود.
نوزاد سیر شده معمولاً:
- مکیدن را قطع میکند،
- آرام میشود،
- سینه یا شیشه را رها میکند،
- دستانش باز میشود،
- خواب راحتی دارد،
- و تعداد دفعات دفع کافی دارد.
با مشاهده این نشانهها بهراحتی میتوانید بفهمید که نوزاد به خوبی تغذیه شده است.
