بیقراری و گریهکردن بخشی طبیعی از رشد نوزاد است؛ اما وقتی این گریهها طولانی و بیوقفه میشود، میتواند برای والدین بسیار استرسزا باشد. نوزاد هنوز توانایی صحبتکردن ندارد و تنها زبان او گریه است. بنابراین، وظیفه والدین تشخیص علت بیقراری و یافتن بهترین روشها برای آرامکردن اوست. در این مقاله، تمام روشهای علمی، عملی و خانگی آرامکردن نوزاد بررسی شده است.
چرا نوزاد بیقرار میشود؟ (علتها و راه تشخیص)
پیش از اقدام برای آرامسازی، مهم است علت بیقراری را پیدا کنیم. رایجترین دلایل:
1. گرسنگی
اولین و شایعترین علت گریه نوزاد است.
نشانهها: مکزدن دست، بازکردن دهان، تکان دادن سر.
2. خیس یا کثیف بودن پوشک
پوشک خیس باعث سوزش و احساس ناراحتی میشود.
3. خوابآلودگی زیاد
نوزادان وقتی بیش از حد خسته شوند، به جای خوابیدن بیشتر گریه میکنند.
4. نیاز به تماس و آغوش
نوزاد نیاز فطری به آغوش والدین دارد. تماس بدنی احساس امنیت ایجاد میکند.
5. کولیک و نفخ
بهویژه بین ۲ تا ۴ ماهگی
نشانهها: گریه شدید عصرها، دلجمعکردن، قرمز شدن صورت.
6. گرما یا سرمای زیاد
بدن نوزاد نسبت به تغییر دما بسیار حساس است.
7. بیماری یا تب
اگر گریه غیرمعمول است یا با علائم دیگر همراه است، حتماً بررسی پزشکی لازم است.
بهترین و مؤثرترین روشهای آرام کردن نوزاد بیقرار
در ادامه به تکنیکهای کاربردی و علمی میپردازیم که دونالد وین (متخصص نوزادان) آن را «۵ S» نامیده است.
1. قنداقکردن صحیح
قنداقکردن احساس قرار گرفتن در رحم مادر را شبیهسازی میکند.
مزایا:
- کاهش بیقراری
- کمک به خواب طولانیتر
- کاهش رفلکس مورو (پرش ناگهانی)
نکته مهم: قنداق باید درست و با آزادی پاها انجام شود تا برای لگن مشکلی ایجاد نشود.
2. حرکتهای آرام و ریتمیک
نوزاد به تکانهای منظم عادت دارد، همان حرکاتی که در رحم هنگام راهرفتن مادر تجربه میکرد.
روشها:
- تکان آرام در بغل
- قدمزدن آرام
- استفاده از گهواره استاندارد
- بغلکردن نوزاد روی شانه
3. صداهای سفید
صدای رحم مادر بسیار بلندتر از تصور ماست. بنابراین، صداهای یکنواخت به نوزاد آرامش میدهد.
نمونه صداهای مفید:
- صدای سشوار
- هود آشپزخانه
- ماشین لباسشویی
- اپلیکیشن صدای سفید
4. پستانک یا مکیدن
مکیدن یک رفلکس آرامبخش است و باعث ترشح هورمون آرامش میشود.
میتوانید از:
- سینه مادر
- پستانک
- شیشه شیر
- انگشت تمیز (در مواقع اضطراری)
استفاده کنید.
5. قرار دادن نوزاد در بغل یا تماس پوستی
تماس پوستی یکی از قویترین روشهای آرامسازی است.
مزایا:
- تنظیم دمای بدن
- کاهش گریه
- تقویت پیوند عاطفی
- بالا رفتن ضربان منظم قلب
از دست ندهید: آنافیلاکسی در نوزادان و کودکان
روشهای تکمیلی برای آرام کردن نوزاد بیقرار
روشهای تکمیلی برای آرام کردن نوزاد بیقرار، به شرح زیر هستند:
ماساژ شکم، پشت و پاها باعث آرامشدن و کاهش نفخ میشود.
6. ماساژ ملایم نوزاد
حتماً از روغنهای مخصوص نوزاد استفاده کنید.
7. حمام آب گرم
آب گرم به شلشدن عضلات و کاهش دردهای کولیکی کمک میکند.
8. آروغگیری صحیح
اگر نوزاد سریع شیر بخورد یا هوا ببلعد، بیقراری شروع میشود.
آروغگیری بعد از هر وعده شیر ضروری است.
9. تنظیم دمای اتاق
بهترین دمای اتاق:
۲۰ تا ۲۲ درجه
دمای بالا باعث بیقراری و حتی خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد میشود.
10. کاهش محرکها
گاهی نوزاد از:
- نور زیاد
- صداهای بلند
- شلوغی محیط
بیقرار میشود. در چنین مواقعی کمکردن نور و ایجاد محیط آرام بسیار کمککننده است.
ترفندهای سریع آرام کردن نوزاد
ترفندهای سریع برای آرام کردن نوزاد، به شرح زیر هستند:
- حمل نوزاد در آغوش با حرکت ویبرهدار روی شانه
- پیچیدن نوزاد در پتو و قدمزدن
- روشنکردن هود یا تهویه برای ایجاد صدای یکنواخت
- گذاشتن نوزاد در کالسکه و حرکت آرام
- قرار دادن نوزاد روی شکم روی ساعد دست (حالت colic hold)
چه زمانی گریه نوزاد خطرناک است؟
اگر یکی از موارد زیر وجود دارد، باید با پزشک مشورت کنید:
- گریه بهطور غیر معمول شدید و طولانی
- بیقراری همراه با تب
- ضعف، بیحالی یا مکیدن ضعیف
- سفت شدن شکم همراه با استفراغ
- علائم کمآبی (لب خشک، ادرار کم)
جمعبندی
آرام کردن نوزاد بیقرار یک مهارت است، نه یک استعداد. با شناخت علل گریه و استفاده از تکنیکهای علمی مثل قنداقکردن، صدای سفید، تماس پوستی، ماساژ، آروغگیری و تکانهای ریتمیک میتوان اغلب گریهها را در چند دقیقه کنترل کرد.
